Những tín hiệu tích cực trong việc thu hút các quần thể đàn cá sinh sống tại các rạn san hô nhân tạo tại Vườn quốc gia Bái Tử Long

Cá rạn san hô được hiểu là “tất cả các loài cá có đời sống gắn liền với sinh cảnh của rạn san hô trong một giai đoạn nhất định hoặc toàn bộ vòng đời”. Cá rạn san hô có vai trò quan trọng trong việc cân bằng hệ sinh thái rạn san hô thông qua việc tham gia vào chuỗi thức ăn. Một số loài cá rạn rất nhạy cảm với sự thay đổi của các yếu tố môi trường, nên chúng được coi như nhóm sinh vật chỉ thị gián tiếp cho sức khỏe của rạn san hô (Michael, 1995). Hiện nay, sự mất mát và sự xuống cấp của môi trường sống rạn san hô, mức độ gia tăng ô nhiễm, đánh bắt quá mức và bao gồm cả việc sử dụng các hoạt động đánh bắt hủy diệt đang đe dọa sự sống còn của các rạn san hô và các loài cá rạn san hô liên quan.

Vườn quốc gia Bái Tử Long có tổng diện tích 15.783 ha trong đó diện tích biển là 9.658 ha và diện tích các đảo nổi là 6.125 ha; đây là nơi có hệ sinh thái đa dạng và môi trường sống của nhiều loài sinh vật biển có giá trị khoa học, kinh tế, môi trường. Theo nghiên cứu của các nhà khoa học, Vườn quốc gia Bái Tử Long có trên 150 loài cá biển thuộc 63 họ, 94 giống, trong đó có 68 loài cá sống ở các rạn san hô. Đặc biệt nơi đây có trên 100 loài san hô phân bố và phát triển, so với các khu vực biển lân cận như Cô Tô, Hạ Long, Cát Bà thì số lượng san hô cứng tại khu vực khá phong phú. Tuy nhiên, trong nhiều thập kỷ qua do quá trình đô thị hóa, sử dụng công cụ đánh bắt thủy hải sản hủy diệt, thời tiết cực đoan…đã làm cho số lượng diện tích rạn san hô trên vùng biển Quảng Ninh bị thu hẹp dần nên các loài sinh vật sống trong rạn, đặc biệt là các loài cá bị suy giảm đáng kể. Trước thực trạng trên, Ban quản lý Vườn quốc gia Bái Tử Long thực hiện nhiệm vụ nghiên cứu khoa học “Xây dựng mô hình điểm về Du lịch sinh thái kết hợp bảo tồn biển tại Vườn quốc gia Bái Tử Long” nhằm phục hồi lại rạn san hô đã bị suy thoái, đồng thời thu hút các quần thể sinh vật biển đến sinh sống, kiếm ăn, sinh sản góp phần gia tăng mật độ quần thể sinh vật biển làm tiền đề hình thành các sản phẩm du lịch sinh thái biển trong tương lai tại Vườn quốc gia Bái Tử Long.

Các loài cá rạn quy tụ thành đàn

Qua quá trình theo dõi của các cán bộ thực hiện nhiệm vụ sau thời gian 18 tháng từ khi triển khai và hoàn thiện đề tài cho đến nay “ngôi nhà mới” với 105 rạn nhân tạo được thả đã thu hút hàng chục loài sinh vật biển đến cư trú, kiếm ăn, đặc biệt các loài cá rạn nhiều màu sắc đã sinh sôi phát triển cả về kích thước và số lượng các loài. Có thể kể đến các loài cá bướm, cá thia, cá mó, cá bò…, ngoài ra còn thu hút một số loài động vật da gai (hải sâm, sao biển) về sinh sống trong vùng rạn.

Các loài cá kiếm ăn xung quanh các rạn nhân tạo

 Đây là một tín hiệu đáng mừng và cũng là cơ sở cho việc triển khai các hoạt động phục hồi, tái tạo mở rộng thêm các rạn san hô đang bị suy thoái góp phần gia tăng số lượng các loài sinh vật sinh biển đặc biệt là các loài cá rạn đến sinh sống, kiếm ăn và trú ẩn trong các rạn san hô tại Vườn quốc gia Bái Tử Long. Đồng thời, đây sẽ là mô hình rất tốt cho việc triển khai các hoạt động du lịch sinh thái trong tương lai./.

Tác giả: Trần Hoài Nam – Phòng bảo tồn biển, đất ngập nước