Hệ sinh thái rừng ngập mặn là hệ sinh thái quan trọng, có năng suất sinh học cao. Vườn quốc gia Bái Tử Long có hơn 100 ha rừng ngập mặn, nằm rải rác ven các chân đảo lớn thuộc Vườn. Rừng là nơi cư ngụ và kiếm ăn của nhiều nhóm loài động vật trên cạn như chim, thú, bò sát, lưỡng cư… đặc biệt dưới chân hệ sinh thái này là chính là nơi sinh sản, ương nuôi ấu trùng và nuôi dưỡng nhiều loại động vật đáy có giá trị về khoa học, bảo tồn và là kho hải sản có giá trị cao như các loài thân mềm, hai mảnh vỏ, các loài Sên biển, Da gai, họ giun, Giáp xác…

Từ ngày 24/4 đến 28/4/2025 Phòng bảo tồn biển, đất ngập nước tổ chức thực hiện Kế hoạch số 193/KH-VQG ngày 15/4/2025 của Ban quản lý Vườn quốc gia Bái Tử Long tại khu vực vụng Cái Quýt, đảo Ba Mùn để kiểm đếm kết quả sinh trưởng của sinh vật đáy sau 01 năm. Trong quá trình triển khai đã áp dụng phương pháp giám sát theo Quy trình điều tra, khảo sát tài nguyên và môi trường biển phần sinh học và hoá môi trường năm 2014 (Viện Tài nguyên và Môi trường biển).

Ảnh xác định các ô định vị; và ghi chép thông tin ô định vị

Tiến hành di chuyển đến hiện trường khu rừng ngập mặn vụng Cái Quýt để lập tuyến giám sát. Số lượng được xác lập gồm 03 tuyến; các tuyến được đặt vuông góc với rừng và phải xuyên qua các kiểu rừng rậm, rừng trung bình và rừng thưa (để đảm bảo tính đại diện, tuyến 1 xuyên qua các kiểu rừng rậm nhất, tuyến 2 xuyên qua các kiểu rừng trung bình, tuyến 3 xuyên qua các kiểu rừng thưa); dùng thước dây và dây cuộn để lập tuyến; khoảng cách giữa các tuyến phụ thuộc vào diện tích của khu rừng, với khoảng cách tối thiểu là 10m. Độ dài của tuyến thu mẫu phải vượt mép rừng 20m để phục vụ mục tiêu thu mẫu so sánh trong rừng và ngoài rừng. Vị trí tuyến phải được đánh dấu bằng sơn đỏ và được xác nhận bằng thiết bị định vị vệ tinh GPS để hàng năm tiếp tục theo dõi và giám sát.

Ảnh xác định khối lượng (gam/nhóm loài)

Sau khi lập tuyến tiến hành lập các trạm thu mẫu trên tuyến đảm bảo các yêu câu cơ bản như: Trên các tuyến đã lập xác định vị trí và đặt 04 trạm thu mẫu/tuyến đảm bảo tính đại diện: 01 trạm đặt ở đầu tuyến, 01 trạm đặt ở giữa, 01 trạm đặt ở vị trí mép của rừng và 01 trạm đặt ở ngoài rừng ngập mặn; tổng số trạm thu mẫu (ô thu mẫu) là 12 trạm (1m²/trạm). Vị trí các trạm thu mẫu được đánh số thứ tự vào hệ thống định vị toàn cầu GPS.

Vị trí tuyến và ô thu mẫu theo vị trí xác định tại kế hoạch số 216/KH-VQG ngày 22/5/2023 về việc giám sát động vật đáy hệ sinh thái rừng ngập mặn tại Vườn quốc gia Bái Tử Long năm 2023. Cụ thể với những điểm như bảng sau:

Kết quả dữ liệu thu thập được phản ánh cùng kỳ năm 2024/2025 những giá trị như:

Đối với tuyến rừng trung bình (tuyến 1): Kết quả phân tích và xử lý số liệu nhóm loài một mảnh vỏ, hai mảnh vỏ, giáp xác có sự sai khác giảm. Một mảnh vỏ giảm 18.74g/m2, 3.75 con/m2; Hai mảnh vỏ giảm 8.83g/m2, 2.25con/m2; Sên biển, Da gai, họ giun có sự sai khác tương đối đồng nhất.

Đối với tuyến rừng thưa (tuyến 2) nhóm loài một mảnh vỏ, hai mảnh vỏ có sự sai khác giảm. Một mảnh vỏ giảm 3.25g/m2, 4.99 con/m2; Hai mảnh vỏ giảm 1.25g/m2, 4.66con/m2; Sên biển, Da gai, họ giun có sự sai khác nhỏ có thể cho rằng tương đối đồng nhất.

Đối với tuyến rừng rậm (tuyến 3) kết quả xử lý số liệu và biểu đồ sai khác thì Nhóm loài một mảnh vỏ, hai mảnh vỏ có sự sai khác giảm. Một mảnh vỏ giảm 4.51g/m2, 3.5 con/m2; Hai mảnh vỏ giảm 6.75g/m2, 1.50con/m2; Sên biển, Da gai, họ giun có sự sai khác nhỏ có thể cho rằng tương đối đồng nhất.

Với các kết quả trên có thể đánh giá hệ động vật đáy tại rừng ngập mặn Vườn quốc gia Bái Tử Long hiện đang phát triển bình thường.

Để có những số liệu mang tính hệ thống hàng năm đối với sinh vật đáy thì nhiệm vụ giám sát động vật rừng ngập mặn Vườn quốc gia Bái Tử Long cần tiếp tục duy trì giám sát định kỳ 1 lần/năm vào tháng 5 các năm tiếp theo.

Tác giả: Phạm Xuân Hiệu